Λοχειακή κατάθλιψη

Ιατρός: 'Ελενα Καλόγερα

Eιδικότητα: Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπεύτρια

Έλενα Καλόγερα, MD, Msc
Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπεύτρια
Επιστημονικός Συνεργάτης Ιατρείου Ψυχικής Υγείας Γυναικών Αιγινήτειου Νοσοκομείου
Α΄ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ
Συνεργάτης Ψυχίατρος Κέντρου Αποθεραπείας & Αποκατάστασης «ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ»

Η κατάθλιψη αποτελεί την κύρια αιτία ανικανότητας λόγω νόσου διεθνώς. Το 15% του πληθυσµού στον δυτικό κόσµο θα εµφανίσει τουλάχιστον ένα µείζον επεισόδιο κατάθλιψης στη διάρκεια της ζωής του. H ζωή των γυναικών συνδέεται άρρηκτα με την αναπαραγωγική τους λειτουργεία. Από την εμμηναρχή έως την εμμηνόπαυση, φάσεις και καταστάσεις όπως ο καταμήνιος κύκλος, η ενδεχόμενη εγκυμοσύνη, η λοχεία, η υπογονιμότητα, η αποβολή αποτελούν σημαντικές βιολογικές, ψυχολογικές και διαπροσωπικές συνιστώσες. Ιδιαίτερα η αλληλεπίδραση μεταξύ αναπαραγωγικών και ψυχικών διεργασιών μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση συναισθηματικών προβλημάτων. Το 15% των περιγεννητικών γυναικών θα εµφανίσουν κατάθλιψη. Το 2-8% των εγκύων λαµβάνουν αντικαταθλιπτικό φάρµακο.

Η θλίψη της μητρότητας αποτελεί παροδική, αυτοπεριοριζόμενη διαταραχή που εκδηλώνεται στο 50%-70% των λεχωϊδων. Εμφανίζεται την πρώτη εβδομάδα μετά τον τοκετό , κορυφώνεται την 4η με 5η ημέρα και υποχωρεί συνήθως μετά τη 10η ημέρα. Επιμονή των συμπτωμάτων για περισσότερο από δύο εβδομάδες χρειάζεται προσοχή, για τη μετάπτωση των συμπτωμάτων σε κατάθλιψη.

Τα κλινικά χαρακτηριστικά είναι αστάθεια στο συναίσθημα, κλάμα, ευσυγκινησία, ευερεθιστότητα, άγχος, υποχονδριακά ενοχλήματα, καταθλιπτική διάθεση, αϋπνία, δυσανάλογος φόβος για την ικανότητα ενασχόλησης με το νεογέννητο βρέφος.

Η αιτιολογία είναι ασαφής, αν και οι γυναίκες με προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Πιθανοί αιτιολογικοί παράγοντες είναι οι απότομες μεταβολές στα επίπεδα των ορμονών (προγεστερόνης και οιστρογόνων) και του νατρίου μετά τον τοκετό. Δεν απαιτείται ειδική παρέμβαση, εκτός από τον καθησυχασμό της γυναίκας και των οικείων της και την προγεννητική εκπαίδευση της μέλλουσας μητέρας και του συντρόφου της.

Η λοχειακή κατάθλιψη εκδηλώνεται στο 10-15% των νέων μητέρων (40% όταν υπάρχει ιστορικό λοχειακής κατάθλιψης), με έναρξη συνήθως τις πρώτες 6-8 εβδομάδες μετά τον τοκετό (στο 90% εντός των πρώτων 6 μηνών μετά τον τοκετό), άλλοτε ως συνέχεια της κατάθλιψης που προϋπήρχε στην κύηση και άλλοτε πρωτονόσηση. Δεν είναι αυτοπεριοριζόμενη και τα 2/3 των περιπτώσεων παραμένουν αδιάγνωστες, είτε διότι δεν συνειδητοποιούν ότι πάσχουν, είτε διότι νιώθουν ντροπή και ότι απέτυχαν ως μητέρες, είτε διότι φοβούνται ότι θα στιγματισθούν ή ότι θα χωριστούν από το παιδί, είτε διότι οι οικείοι δεν την καταλαβαίνουν.

Τα κλινικά χαρακτηριστικά είναι σκέψεις ανεπάρκειας για τον μητρικό ρόλο, απουσία θετικών συναισθημάτων για το βρέφος, αυτοκτονικός ιδεασμός και σκέψεις να βλάψει το βρέφος, ανησυχία για την υγεία του βρέφους, ιδεοληψίες, επίμονες σκέψεις ή εικόνες με υπερβολικό άγχος ότι μπορεί να βλάψει το μωρό.

Οι παράγοντες κινδύνου είναι άγχος κατά τη διάρκεια τη κύησης, κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της κύησης, απουσία κοινωνικής και οικογενειακής υποστήριξης, στρεσογόνα γεγονότα ζωής στην κύηση ή την αρχή της λοχείας, ιστορικό κατάθλιψης ατομικό ή οικογενειακό.

Η ψυχοθεραπεία ή/και η αντικαταθλιπτική φαρμακοθεραπεία είναι ο τρόπος αντιμετώπισης. Οι περισσότερες οδηγίες προτείνουν ψυχοθεραπεία σε αρχόμενη ήπια ή μέτρια κατάθλιψη και αντικαταθλιπτικά σε σοβαρή κατάθλιψη. Οι αποφάσεις θα πρέπει να συζητούνται με την ασθενή ή το ζευγάρι, ώστε να μπορεί να λάβει την σωστή απόφαση. Η διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να οδηγήσει το 68% των γυναικών σε υποτροπή µείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου στην εγκυµοσύνη, καθώς και τριπλασιασµό της πιθανότητας για νοσηλεία. Οι επιπτώσεις μη θεραπευμένης περιγεννητικής κατάθλιψης είναι για το παιδί προωρότητα, χαµηλό σωματικό βάρος στη γέννηση, περιγεννητικός θάνατος, εκλαμψία, διαταραχές συμπεριφοράς και συναισθηµατικές, γνωστικές, κινητικές διαταραχές στην πρώιµη παιδική ζωή, διαταραχή στη σχέση µητέρας-βρέφους και στην ανάπτυξη του παιδιού. Για την μητέρα είναι λοχειακή κατάθλψη, νοσηλεία, αυτοκτονικότητα (5-14% των γυναικών στην περιγεννητική περίοδο παρουσιάζουν αυτοκτονικό ιδεασµό), μαιευτικές επιπλοκές π.χ. προεκλαµψία, εµπλοκή σε επικίνδυνες για την υγεία συµπεριφορές όπως χρήση ναρκωτικών ουσιών, κατάχρηση αλκοόλ, κακή διατροφή, κάπνισμα.

Αν και η λοχειακή κατάθλιψη βιώνεται με πολύ αγωνία και άγχος από την μητέρα και το περιβάλλον της, η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση οδηγεί σε ύφεση των συμπτωμάτων και επαναφέρει τη σύνδεση μεταξύ μητέρας και βρέφους. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα σημάδια εκείνα που μας κάνουν να υποπτευόμαστε την εκδήλωση, ώστε να αναζητήσουμε την κατάλληλη βοήθεια.